۱۳۸۷ فروردین ۱۶, جمعه

بقعه هارونیه

بقعه هارونیه در کنار جاده مشهد – طوس نزدیک ارامگاه فردوسی بنایی است که تا حدی طرح یک آتشکده را در نظر مجسم می کند.

تنها اثر بر جاي مانده از توس قديم بناي آجري است معروف به گنبد هارونيه که در دهه هاي اخير به همت انجمن اثار ملي و ميراث فرهنگي خراسان مرمت و باز سازي شده است مردم اين بنا را زندان هارونيه مي نامند و در متون وسفر نامه ها از آن مسجد توس آرامگاه و خانقاه غزالي نام برده شده است تحقيقات اخير نشان داده که هارونيه صرفا آرامگاه يا خانقاهي است گه در سده هاي هفتم يا هشتم هجري هم پهلو با يک بناي مذهبي ديگر و بر روي خرابه هاي ابنيه کهن ساخته شده است اين بنا مشتمل بر يک فضاي وسيع مربع گنبد دار به ارتفاع حدود25 متر و وسعت 12*12 متر است در انتهاي بنا سه حجره با اتاقک با تزئيناتي شامل گچبري قرار دارند تزدينات خارجي آن منحصر به قابهاي عمودي وستون نماهاي طرفين ورودي مي باشد

دکتر جوکس نماینده کمپانی هند شرقی که در سال 821 میلادی همراه مسیو فرزر بایران آمده است در سفرنامه خود می نویسد: روز 23 ماه فوریه 1821 بطرف طوس رفتم تا خرابه این شهر را تماشا کنم... دو سه چیز در اینجا اهمیت داشت و جلب نظر مرا نمود. بزرگتر از همه بنای مربعی است که از آجر ساخته شده و بالای آن گنبدی است. این بنا تقریبا در وسط محوطه شهر طوس قراردارد و بسیار بلند و با عظمت است و شبیه به مقابر سلاطین پاتان در حوالی دهلی هندوستان می باشد. رویه گنبد بمرور خراب شده ولی از درون در نهایت خوبی مانده است

هرتسفلد المانی در ابنیه و آثار تاریخی ایران مینویسد: احتمال میرود که در عهد سلجوقیان و قبل از حمله مغول بنا شده باشد. و شاید بواسطه حمله مغول با تمام نرسیده باشد

این بقعه شباهت زیادی به مقبره سلطان محمدخدا بنده الجایتو در سلطانیه دارد و نیز شبیه آرامگاه سلطان سنجر در مرو است. بنابراین هیچ دلیل روشنی در دست نیست که چرا این بقعه را هارونیه می نامند. شاید چون در تاریخ بقعه هارونیه بحرم فعلی امام رضا اطلاق می شد رفته رفته این اسم، که با اختصاص بیش از پیش بقعه و گنبد فعلی بامام مفهوم خود را از دست میداد، تغییر مسمی داده و بر بقعه باشکوه ولی مجهولی که از شهر طوس بجامانده اطلاق شده است باین اعتبار که معتبرترین بنایی که از طوس مانده قاعدتا باید از ان مشهورترین شخصیتهایی که بااین شهر پیوندی دارند باشد.

هیچ نظری موجود نیست: