۱۳۸۷ فروردین ۱۸, یکشنبه

مقدمه



به نام یکتا معمار آفرینش




تفکر در حوزه هویت شهری ، امری پیچیده و چند بعدی است که هر رهپویی برای بازشناسی ،باید آن را در حوزه های محیطی ، و انسانی یک منطقه یا محل جستجو نماید .کاوشهایی از این نوع کوتاه مدت و انفرادی نیست . مشارکت چند سویه هنرمندان ،اندیشمندان و صاحبنظران لازم است تا با جمع آوری و استنتاج داده های گوناگون در حوزه های متنوع کارکردی ، بتوان به خرد جمعی و توافق عمومی درباره هویت شهری دست یافت.
هویت، شناسه ایست که در دوران معاصر با بسیاری از مفاهیم و مضامین همراه شده است.مفاهیمی چون انسان ، فرهنگ ، کالبد، فضا و... که جملگی در تعامل با واژه هویت عمق گرفته ،مخاطب را به تامل وا می دارد.مطالعه تالیفات صاحب نظران در این حوزه مبین این نکته است که اگر برای مباحث عمومی ، هویت در گرایش های مختلف موضوعیت می یابد،مفهوم هویت در این مباحث مشترک بوده ، از رویکرد آرمانگرایانه انسان نشات گرفته است.توجه به چنین مفهوم عمیقی نیازمند تفکر و رویکردی چند سویه است.
از این رو،مطالب یش رو ،تلاشی است درجهت معرفی و شناساندن دوباره آثار باستانی ، تاریخی و مذهبی دومین کلان شهر ایران، شهر مشهد و احیای هویت شهری آن بعنوان نمونه ای از ذوق و قریحه هنری ، فرهنگی و مذهبی گذشتگان این سرزمین.در این پروژه سعی شده است تا اطلاعات مورد نیاز علاقه مندان و گردشگران و هنردوستان عزیز به طور مفید مطرح شود.امید است تمامی علاقه مندان ، گردشگران و خوانندگان گرامی مرا از نظرات و یشنهادات سازنده خود بی نصیب نگذارند.

موقعیت و جغرافیا



مشهد، شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر با ۲٬۴۱۰٬۸۰۰ میلیون نفر جمعیت دومین شهر پرجمعیت ایران است. وجود آرامگاه امام رضا، هشتمین امام مذهب شیعه، در ا ین شهر، سالانه بیش از ۱۳ میلیون زائر را به این شهرمی‌کشاند.
شهر مشهد، مرکز استان خراسان رضوی، با مساحت تقریبی ۲۰۴ کیلومتر مربع، در شمال شرق ایران و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه تا ۶۰ درجه و ۳۶ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۸ دقیقه و در حوضه آبریز کشف رود، بین رشته کوه‌های بینالود و هزار مسجد واقع است. ارتفاع شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر و فاصله آن از تهران ۹۶۶کیلومتراست.

تاریخچه شهر مشهد


حوضه‌ی رودخانه‌ی کشف‌رود، که شهر مشهد در آن قرار دارد، به خاطر شرایط مناسب طبیعی، از پیش از اسلام به عنوان یکی از مناطق مورد توجه برای سکونت در خراسان به حساب می‌آمد. این منطقه ابتدا مسکن اقوام غیرآریائی بود. در داستان‌های ملی ایران بنای اصلی شهر توس را به جمشید و تجدید بنای آن را به توس، پهلوان و سپهسالار ایرانی نسبت می‌دهند. توس در زمان خلافت عثمان به‌طور کامل توسط اعراب فتح شد. در دوره‌ی اسلامی این منطقه بخشی از ولایت توس به مرکزیت شهر تابران بود که آبادی‌های سناباد و نوقان که بخشی از مشهد کنونی هستند را نیز در بر می‌گرفت.
در دوران حکومت هارون عباسی، حمید بن قحطبه طلائی والی خراسان بود که کاخی در باغی واقع در ۱٫۵ کیلومتری سناباد داشت. در بهار سال ۱۹۳ هجری قمری، هارون که برای سرکوب شورشی عازم سمرقند بود، در نوقان بیمار شد و بنا به وصیتش او را در آن باغ دفن کردند. چند سال بعد در دوران خلافت مامون، در ۲۰۲ هجری قمری، امام رضا که پس از یک سال اقامت در مرو عازم بغداد بود، در منزل امیر سناباد مسموم شد و مامون پیکر او را نزدیک قبر هارون به خاک سپرد. از آن پس آن نقطه «مشهد الرضا» به معنی «محل شهادت رضا» و به اختصار مشهد نام گرفت.
پس از حمله‌ی مغولان مردم شهر ویران‌شده‌ی توس به مشهد مهاجرت کردند و شهر توسعه پیدا کرد. مشهد در زمان حکومت نادرشاه افشار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد.

مسجد هفتاد و دو تن، گنبد خشتی و مصلی طرق اشاره کرد. از شهر تاریخی توس تنها یک بنا با نام گنبد هارونیه برجا مانده‌است. بازه هور نیز از قدیمی‌ترین بناهای موجود در محدوده‌ی شهر است که زمان ساخته‌شدنش را قرن سوم میلادی تخمین می‌زنند. آرامگاه افرادی چون نادرشاه و فردوسی و نیز مدارسی چون عباسقلی خان از دیگر آثار تاریخی موجود در شهر است

.ییلاقات اطراف مشهد، به خصوص شاندیز و طرقبه، کوهسنگی، پارک جنگلی وکیل‌آباد و بوستان ملت از جمله‌ی

لیست آثار تاریخی شهر مشهد


1-حرم مطهر حضرت رضا (ع) و صحنها و ایوانها
2-مسجد گوهرشاد
3-مسجد هفتاد و دو تن و حمام مجاور آن که هر دو در مدخل بازار سرشور قراردارند(قرن9 هجری)
4-آرامگاه شیخ بهائی در حرم مطهر
5-آرامگاه فردوسی در طوس (خارج از شهر مشهد)
6-آرامگاه ربیع بن خثیم معروف به خواجه ربیع که در 6 کیلومتری شمال غربی مشهد واقع است.
7-آرامگاههای خواجه اباصلت
8- خواجه مراد
9-مصلای مشهد واقع در خیابان نواب صفوی از عهد صفوی
10-مصلای طرق در 14 کیلومتری جاده مشهد به نیشابور از بناهای قرن نهم
11-مقبره ارسلان جاذب از عهد سلطان محمود غزنوی (در سنگ بست 26 کیلومتری مشهد)
12-برج اخنجان مقبره گوهر تاج خواهر گوهر شادآغا
13- آرامگاه نادر در شهر مشهد
14- عمارت کاخ خورشید
15-مقبره پیر پالان دوز
16-گنبد خشتی
17-گنبد سبز
18- مدرسه نواب /صالحیه نواب مشهد
19-مدرسه دودر
20-مدرسه پریزاد در مشهد (800 هجری قمری)
21-بقعه(گنبد) هارونیه
22- مقبره ایاز
23 – خانه ملک
24-باغ ملی
25-کوهسنگی
پارک 26-ملت
27-پارک جنگلی وکیل آباد
28-پارک پردیس قائم
29-پارک بسیج
30-پارک میرزا کوچک خان
31-پارک امت
32-پارک باغ ملی
33-پارک بابا قدرت
34-کوهستان پارک شادی
35-امکانات تفریحی کوهستان پارک شادی
36-حمام شاه
37-مدرسه عباسقلی خان
38-مقبره میرزا ابراهیم رضوی
39-امام زاده سید یاسر و ناصر
40-مسجد ازغد
41-امامزاده یحیی (ع)
42-آرامگاه شیخ حر عاملی
43-آرامگاه شیخ طبرسی
44-موزه نادری
45-موزه بزرگ تاریخ طبیعی خراسان
46-موزه علوم و تاریخ طبیعی مشهد
47-موزه آب
48-نمایشگاه دائمی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان
(49-موزه توس (فردوسی
50-بازار رضا
51-بازار مرکزی شماره 1 و 2
52-لیست بازار های مشهور مشهد






ملک الشعراء بهار
مهدی اخوان ثالث
عماد خراسانی
محمدرضا شجریان
خداداد عزیزی
محمد علی انصاری
شیخ محمود حلبی
حاج حسین ملک
علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی
آیت‌الله سید علی سیستانی
آیت‌الله سید حسن طباطبایی قمی
آیت‌الله سید علی خامنه‌ای
آیت‌الله میلانی
آیت‌الله خزعلی
آیت‌الله علی فلسفی
آیت‌الله حسین وحید خراسانی
آیت‌الله مروارید
آیت‌الله حسین نخودکی
آیت‌الله مومن
حامد بهداد ،رضا کیانیان، داریوش ارجمند، رضا عطاران ،رضا شهیدی فر
و..

حرم مطهر امام رضا (ع) از گذشته تا کنون


در این گوشه دنیا جاییست که جانهای خسته را التیام بخشیده ، دلهای فسرده را آرام می سازد ، حرم امنی است که جان آشفته در امنیت آن آرام می گیرد و روح ملوث به روزمرگی ها وکاستی ها شستشو می یابد . در این گوشه از دنیا چشمها اشکبار ودلها خندانند. در اینجا می دانیم که حتی بر نجوای دل پاسخی است ، پاسخی از سر عطوفت ومهر بزرگمردی که دستی از سخاوت را بر سر زائرانش گسترده است . در این مامن دل رضا می یابد به رضای پروردگار ، چراکه در دامان رضای آل محمد امنیت یافته است . با دم زدن در هوای آنجا جان به ملکوت راه می یابد .آنجا گوشه ای از بهشت است که با سخاوت آل محمد به این خاکدان هبوط کرده تا آرام جان انسانهای گم گشته ای باشد که پناهگاهی ندارند .این مامن با رواق ها وصحن ها ، با مسجدها ومناره ها کی وچگونه ساخته شده و در طول زمان دستخوش چه اتفاقاتی شده است. آنچه در پی می آید تاریخچه مختصری از حرم مطهر امام رضا علیه السلام است

ساختمان حرم در ابتدا


پس از شهادت امام، مامون به منظور فریب دادن شیعیان دستور داد پیكر مبارك امام را در بقعه هارونیه كنار قبر پدرش( هارون الرشید) دفن كردند و از آن تاریخ بقعه هارونیه تحت‏الشعاع قبر مطهر حضرت رضاعلیه‏السلام قرار گرفت و این بارگاه كه اكنون به آستان قدس رضوى معروف است «مشهد الرضا» نامیده شد.اولین بار این نام مقدس در كتاب "عیون اخبار الرضا" و سپس در كتاب "احسن التقاسیم" تالیف شده در قرن چهارم هجرى آمده است.